کرایوتراپی : Cryotherapy
کرایوتراپی
کرایوتراپی یا کرایوسرجری با ازت مایع، یکی از روش‌های رایج برای درمان ضایعات پوستی و هموروئید وبیماری های دهان و تومورهای استخوانی است . این روش بر مبنای تخریب سلول‌های هدف با سرد کردن ناگهانی آن‌ها پایه ریزی شده است و برای طیف وسیعی از بیماریها کاربرد دارد. در برخی از موارد، کرایوتراپی یک ضایعه باید چند نوبت انجام شود تا نتیجه‌ی مطلوب حاصل شود.
موارد کاربرد در بیماریهای پوستی
۱- تغییر رنگ پوست (پیگمانتاسیون ها): مانند لک‌های ناشی از آفتاب و لنتیگو
۲- سالک
۳- برخی ضایعات پیش بدخیمی: مانند کراتوز آکتینیک
تذکر: استفاده از کرایو در درمان خال‌های ملانوسیتیک که ضایعات پیش سرطانی محسوب می شوند، ممنوع است زیرا تغییرات داخل سلولی حاصله، تمایل به بدخیمی این ضایعات را تسریع و تسهیل می نماید.
۴- ضایعات عروقی مانند: انواع همانژیوم‌ها از جمله سارکوم کاپوزی
۵- برخی ضایعات ویروسی مثل زگیل و مولوسکوم کنتاژیوزوم
۶- کیست‌ها و ضایعات توموری خوش خیم مانند: میلیا، زائده‌های گوشتی (skin tag) و کراتوز سباسه
۷- اسکارهای هیپرتروفیک و کلوئیدها
مکانیسم اثر
مکانیسم کرایوتراپی را در ۳ فاز می توان تشریح کرد:
فاز اول، فاز انتقال حرارت: رایج‌ترین ماده مورد استفاده در کرایو، نیتروژن مایع است که باید به صورت اسپری ویا پروب روی ضایعه استفاده شود تا نقطه جوشی معادل ۱۹۶- درجه سانتی گرادایجاد کند و با استفاده از آن بر روی ضایعه یک فاز انتقال حرارت سریع از پوست به مایع فریز کننده اتفاق افتاده و مقدمات تخریب سلولی در محل ضایعه فراهم می شود.
فاز دوم، فاز تخریب سلولی: فریز ضایعه به سبب شرایط هیپراسمتیک داخل سلولی، تخریب ناگهانی و سریع سلولی را به دنبال دارد. مطالعات نشان داده است که پس از یک تخریب سریع، توانایی تولید کلاژن فیبروبلاست‌ها به حداقل می رسد و این، موجبات درمان ضایعاتی نظیر کلوئیدها را به بهترین وجه فراهم می کند.
فاز سوم، فاز التهابی: این التهاب با ادم و قرمزی و گاهی تاول همراه است و پاسخ طبیعی به فرایند مرگ سلولی می باشد.
توضیح: لازم به ذکر است که برودت ۱۹۶- درجه فقط در صورت استفاده ازت مایع و استمرار اسپری آن بر روی ضایعه ایجاد میشود و در صورتی که ازت مایع را با سواپ روی ضایعه بزنیم فقط برودتی معادل ۲۰- درجه منتقل میشودو در بسیاری از موارد باعث عدم موفقیت در درمان یا در مان ناقص میشود.
موارد منع مصرف
منع مصرف نسبی: عدم تحمل سرما، سابقه‌ی کهیر سرما، کرایوگلوبینمی (نوعی ناهنجاری خونی)، سابقه‌ی سندرم رینود، هر بیماری که در آن سطح بالای کرایوگلوبولین وجود دارد (مثل کولیت اولسروز فعال، بیماری کلاژن واسکولار شدید و فعال)
منع مصرف مطلق: حساسیت شناخته شده یا واکنش های ناخواسته مهم نسبت به کرایوتراپی، بیمارانی که احتمال هیپوپیگمانتاسیون را قبول نمی‌کنند، برخی بدخیمی ها (ملانوم و کارسینوم سلول‌های سنگفرشی)، ضایعاتی که در مناطق با خونرسانی ضعیف واقع شده‌اند، و ضایعاتی که نیاز به بیوپسی برای تشخیص دارند.
